Paracetamol Trong Thai Kỳ Vẫn An Toàn: Điều Mẹ Bầu Cần Biết Sau Tranh Cãi Về Tự Kỷ

Sau những thông tin gây hoang mang về mối liên hệ giữa paracetamol và tự kỷ, các cơ quan y tế hàng đầu thế giới khẳng định: paracetamol vẫn là lựa chọn giảm đau, hạ sốt an toàn nhất cho phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, việc sử dụng đúng liều lượng và thời gian vẫn là điều mẹ bầu cần lưu ý.

Vào tháng 9/2025, một tuyên bố từ chính phủ Mỹ về mối liên hệ giữa paracetamol (acetaminophen) và nguy cơ tự kỷ ở trẻ em đã gây ra làn sóng lo lắng trong cộng đồng mẹ bầu trên toàn thế giới. Ngay lập tức, các tổ chức y tế quốc tế như WHO, MHRA (Cơ quan Quản lý Thuốc và Sản phẩm Chăm sóc Sức khỏe Vương quốc Anh), và nhiều hiệp hội sản khoa đã lên tiếng làm rõ: không có bằng chứng khoa học xác thực nào chứng minh paracetamol gây ra tự kỷ. Vậy sự thật là gì, và mẹ bầu nên làm gì khi bị đau hay sốt?

1. Paracetamol Là Gì và Tại Sao Được Khuyến Cáo Cho Mẹ Bầu?

Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt được khuyến cáo hàng đầu cho thai phụ vì không gây dị tật, sảy thai hay sinh non khi dùng đúng cách. Các thuốc thay thế như ibuprofen và aspirin nguy hiểm hơn nhiều trong thai kỳ.

Paracetamol (còn gọi là acetaminophen) là một loại thuốc thuộc nhóm giảm đau và hạ sốt, được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới từ nhiều thập kỷ qua. Ở Việt Nam, thuốc có nhiều tên thương mại quen thuộc như Panadol, Efferalgan, Hapacol với hàm lượng phổ biến là 500mg hoặc 650mg.

Tại sao paracetamol lại là lựa chọn số 1 cho mẹ bầu?

Theo hướng dẫn của NHS (Hệ thống Y tế Quốc gia Anh) và các cơ quan y tế quốc tế, paracetamol được ưu tiên vì những lý do sau: Không gây dị tật bẩm sinh: Nghiên cứu dài hạn trên hàng triệu ca thai kỳ cho thấy paracetamol không làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh (neural tube defects - khuyết tật ở não và tủy sống), tim bẩm sinh hay sứt môi. Không gây sảy thai hay sinh non: Khi dùng ở liều điều trị, thuốc không làm tăng nguy cơ mất thai ở 3 tháng đầu hay sinh non ở 3 tháng cuối. An toàn hơn các thuốc thay thế: Các thuốc kháng viêm không steroid (NSAID - nhóm thuốc giảm đau và chống viêm không chứa corticoid) như ibuprofen có thể gây dị tật tim và thận ở thai nhi, đặc biệt sau tuần thai thứ 20. Aspirin tăng nguy cơ chảy máu và biến chứng khác.

Nguyên tắc sử dụng quan trọng

Tại Việt Nam và trên toàn thế giới, các chuyên gia sản khoa đều nhấn mạnh paracetamol không nằm trong danh sách thuốc chống chỉ định cho thai phụ. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ nguyên tắc “liều thấp nhất, thời gian ngắn nhất” và luôn có sự tư vấn từ bác sĩ, đặc biệt với thai phụ có bệnh lý gan, thận hoặc thiếu máu.

2. Tranh Cãi Về Paracetamol và Tự Kỷ: Sự Thật Khoa Học

Nghiên cứu lớn nhất với 2.48 triệu trẻ em cho thấy không có mối liên hệ nhân quả giữa paracetamol trong thai kỳ và tự kỷ. Các nghiên cứu trước đó có nhiều hạn chế về phương pháp và không thể loại trừ các yếu tố gây nhiễu.

Nghiên cứu gây tranh cãi

Vào tháng 8/2025, một bài tổng quan được công bố trên tạp chí Environmental Health đã gợi ý có “bằng chứng về mối liên quan” giữa việc dùng paracetamol trong thai kỳ và các rối loạn phát triển thần kinh như tự kỷ (autism spectrum disorder) và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD - Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Tuy nhiên, chính các tác giả nghiên cứu này cũng thừa nhận rằng bằng chứng không đủ mạnh để khẳng định paracetamol GÂY RA tự kỷ. Những hạn chế nghiêm trọng của nghiên cứu này: Thiên lệch hồi tưởng: Hầu hết nghiên cứu dựa vào việc các bà mẹ nhớ lại xem họ có dùng paracetamol nhiều năm trước hay không - điều này rất không chính xác. Ví dụ, một bà mẹ có con bị tự kỷ có xu hướng nhớ và báo cáo nhiều hơn về việc dùng thuốc trong thai kỳ so với bà mẹ có con khỏe mạnh. Yếu tố gây nhiễu: Phụ nữ dùng paracetamol thường là do bị sốt hoặc nhiễm trùng - và chính sốt cao và nhiễm trùng mới là yếu tố nguy cơ thực sự đối với thai nhi. Nghiên cứu không tách biệt được ảnh hưởng của bệnh lý nền và của thuốc. Đây giống như việc thấy người có ô thường đi kèm với trời mưa, nhưng không phải ô gây ra mưa. Mức độ ảnh hưởng nhỏ: Ngay cả khi có “mối liên quan”, mức độ rất nhỏ và có thể giải thích bởi các yếu tố khác như di truyền, môi trường sống, hoặc các bệnh lý của mẹ.

Bằng chứng khoa học mạnh mẽ nhất

Nghiên cứu JAMA 2024 - Tiêu chuẩn vàng:

Đây là nghiên cứu lớn nhất từng thực hiện về chủ đề này, được công bố trên tạp chí JAMA uy tín (Journal of the American Medical Association - Tạp chí Y khoa của Hiệp hội Y khoa Mỹ), theo dõi 2.48 triệu trẻ em sinh tại Thụy Điển từ 1995-2019. Điểm đặc biệt của nghiên cứu này là sử dụng phương pháp “so sánh anh chị em ruột”:

• Nghiên cứu so sánh 185,909 trẻ được tiếp xúc với paracetamol trong bụng mẹ với chính anh chị em ruột của chúng - những đứa trẻ có cùng bố mẹ nhưng mẹ không dùng paracetamol khi mang thai.
• Phương pháp này giúp loại trừ ảnh hưởng của các yếu tố di truyền và môi trường sống trong gia đình.
• Kết quả: Không có bằng chứng paracetamol làm tăng nguy cơ tự kỷ, ADHD, hay khuyết tật trí tuệ.
• Nghiên cứu cũng không tìm thấy mối quan hệ liều-đáp ứng: tức là dùng nhiều paracetamol hơn không làm tăng nguy cơ.

Các bằng chứng từ tổ chức quốc tế

WHO (Tổ chức Y tế Thế giới) tuyên bố: “Hiện tại không có bằng chứng khoa học kết luận xác nhận mối liên kết có thể có giữa việc sử dụng paracetamol trong thai kỳ và tự kỷ.” MHRA (Cơ quan Quản lý Thuốc Vương quốc Anh): “Không có bằng chứng cho thấy việc dùng paracetamol trong thai kỳ gây ra tự kỷ ở trẻ em.” BMJ 2025 - Tổng quan toàn diện: Đánh giá 9 tổng quan hệ thống với 40 nghiên cứu quan sát, kết luận: “Mức độ tin cậy vào các phát hiện trước đây là thấp đến cực thấp… Bằng chứng hiện tại không đủ để khẳng định mối liên hệ rõ ràng.” FIGO (Liên đoàn Sản phụ khoa Quốc tế): Nhấn mạnh các nghiên cứu trước đây có “hạn chế về phương pháp cơ bản, bao gồm thiên lệch hồi tưởng, đánh giá tiếp xúc thuốc không đầy đủ, đánh giá kết quả không đồng nhất và kiểm soát yếu tố gây nhiễu không đầy đủ.”

Lợi ích và Rủi ro: Sự Cân Bằng Quan Trọng

Điều quan trọng mà các bà mẹ cần hiểu: không điều trị đau và sốt cũng có nguy cơ nghiêm trọng: Sốt cao không được điều trị trong 3 tháng đầu thai kỳ có thể gây:

• Dị tật ống thần kinh (não và tủy sống không phát triển đầy đủ)
• Sứt môi và hở hàm ếch
• Dị tật tim bẩm sinh Sốt ở giai đoạn sau tăng nguy cơ:
• Sinh non
• Chậm phát triển thai nhi trong tử cung
• Giảm cân nặng khi sinh Đau không kiểm soát ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của mẹ, gián tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.

Vì vậy, MHRA và WHO đều nhấn mạnh: Mẹ bầu không nên ngừng dùng thuốc giảm đau khi cần thiết. Nguy cơ từ đau và sốt không được điều trị cao hơn nhiều so với nguy cơ giả định từ paracetamol.

3. Hướng Dẫn Sử Dụng Paracetamol An Toàn Cho Mẹ Bầu

Chỉ dùng khi thật sự cần thiết, liều thấp nhất (500mg), không quá 6 viên/ngày, không dùng liên tục quá 3 ngày. Tránh các sản phẩm phối hợp có caffeine. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Nguyên tắc “4 Đúng”

1. Đúng chỉ định:

• Sốt trên 38.5°C
• Đau đầu, đau cơ, đau lưng mức độ trung bình đến nặng
• Đau do viêm họng, viêm xoang
• Không dùng cho các cơn đau nhẹ có thể giảm bằng phương pháp tự nhiên 2. Đúng liều lượng:

Theo khuyến cáo của NHS và các cơ quan y tế quốc tế:

Hàm lượng	Liều dùng	Khoảng cách	Tối đa/ngày
500mg	1-2 viên/lần	4-6 giờ	8 viên (4000mg)
650mg	1 viên/lần	4-6 giờ	6 viên (3900mg)

Lưu ý quan trọng:

• Đối với phụ nữ mang thai, nên bắt đầu với liều thấp nhất (500mg) và chỉ tăng liều nếu không hiệu quả
• Liều tối đa cho người lớn là 4000mg/ngày, nhưng đối với thai phụ, nên giới hạn ở mức 3000mg/ngày (6 viên 500mg) để đảm bảo an toàn hơn
• Dùng quá liều có thể gây độc gan nghiêm trọng, có thể tử vong 3. Đúng thời gian:
• Dùng trong thời gian ngắn nhất cần thiết
• Không dùng liên tục quá 3 ngày mà không có chỉ định của bác sĩ
• Nếu sau 2-3 ngày triệu chứng không cải thiện, cần đi khám để tìm nguyên nhân gốc rễ 4. Đúng dạng bào chế: An toàn:
• Paracetamol đơn thuần (500mg hoặc 650mg)
• Các dạng: viên nén, viên sủi, siro Cần tránh:
• Sản phẩm phối hợp paracetamol + caffeine: Caffeine có thể tăng nguy cơ sảy thai, giảm trọng lượng thai nhi
• Các thuốc cảm cúm tổng hợp: Thường chứa nhiều thành phần khác có thể không an toàn cho thai kỳ (như pseudoephedrine, phenylephrine)

Phương pháp giảm đau, hạ sốt tự nhiên nên thử trước

Trước khi nghĩ đến việc dùng thuốc, mẹ bầu nên thử các biện pháp không dùng thuốc trong 1-2 giờ: Với đau đầu:

• Uống một cốc nước lọc (mất nước thường là nguyên nhân gây đau đầu)
• Nghỉ ngơi trong phòng tối, yên tĩnh, thoáng mát
• Chườm khăn mát lên trán, thái dương (2 bên đầu)
• Massage nhẹ vùng đầu, cổ, vai
• Ngủ ngắn 15-30 phút nếu có thể Với sốt nhẹ (dưới 38.5°C):
• Chườm khăn ẩm, mát lên trán và nách
• Lau người bằng nước ấm (không dùng nước lạnh hoặc cồn)
• Uống nhiều nước, nước trái cây tươi
• Mặc quần áo mỏng, thoáng mát
• Nghỉ ngơi đầy đủ trong phòng thoáng Lưu ý quan trọng: Nếu áp dụng các biện pháp trên 2-3 giờ mà triệu chứng không giảm, hoặc sốt trên 38.5°C, cần dùng paracetamol và liên hệ bác sĩ để tìm nguyên nhân.

Trường hợp chống chỉ định tuyệt đối

Không được dùng paracetamol nếu:

• Có bệnh lý gan nặng (viêm gan mạn, xơ gan)
• Có bệnh lý thận mạn tính
• Thiếu máu nặng
• Thiếu men G6PD (glucose-6-phosphate dehydrogenase - một loại enzyme trong hồng cầu)
• Tiền sử dị ứng với paracetamol
• Đang nghiện rượu (gan đã bị tổn thương) Cần tham khảo bác sĩ đặc biệt nếu:
• Thai kỳ 3 tháng đầu (giai đoạn hình thành cơ quan)
• Đang dùng thuốc kháng đông máu (warfarin, aspirin)
• Có tiền sử viêm loét dạ dày
• Đang dùng các thuốc khác để tránh tương tác thuốc

Khi nào cần đi khám ngay?

Cần đến bệnh viện ngay lập tức nếu:

• Sốt cao trên 39°C không hạ sau khi uống thuốc 1-2 giờ
• Sốt kéo dài trên 3 ngày
• Kèm theo đau bụng dưới, ra máu âm đạo
• Nôn nhiều, không thể uống được nước
• Đau đầu dữ dội kèm nhìn mờ
• Co giật, mất ý thức
• Có dấu hiệu nhiễm trùng nặng: đau tiểu kèm sốt, ho có đờm màu vàng xanh, khó thở Tuyệt đối không tự ý thay đổi sang các thuốc khác như ibuprofen hoặc aspirin - đây là sai lầm nguy hiểm có thể gây hại nghiêm trọng cho thai nhi.

4. So Sánh Paracetamol Với Các Thuốc Giảm Đau Khác

Paracetamol an toàn nhất trong thai kỳ. Ibuprofen và aspirin có nguy cơ gây dị tật tim, thận và biến chứng chảy máu. Codeine chỉ dùng trong trường hợp đặc biệt với thời gian ngắn.

Bảng so sánh chi tiết

Loại thuốc	An toàn trong thai kỳ	Nguy cơ chính	Khuyến cáo
Paracetamol	✅ An toàn tương đối	Độc gan nếu quá liều	Lựa chọn đầu tiên, liều thấp, thời gian ngắn
Ibuprofen	⚠️ Chống chỉ định sau tuần 28	Dị tật tim, thận thai nhi; đóng sớm ống động mạch; ít ối	Có thể dùng trước tuần 28 nếu thật cần, ngừng hoàn toàn sau tuần 28
Aspirin	❌ Chống chỉ định (trừ liều thấp theo chỉ định)	Chảy máu, biến chứng nhau thai	Chỉ dùng liều thấp (75-150mg) để phòng ngừa tiền sản giật theo chỉ định bác sĩ
Naproxen	❌ Chống chỉ định	Tương tự ibuprofen	Không dùng trong thai kỳ
Codeine	⚠️ Hạn chế	Phụ thuộc thuốc, suy hô hấp ở trẻ sơ sinh	Chỉ dùng ngắn hạn, trường hợp đặc biệt

Giải thích chi tiết

Ibuprofen (các tên thương mại như Brufen, Advil):

Ibuprofen thuộc nhóm NSAID, có tác dụng giảm đau mạnh hơn paracetamol và có thêm tác dụng chống viêm. Tuy nhiên: Trước tuần 28: Có thể cân nhắc sử dụng trong trường hợp đặc biệt khi paracetamol không hiệu quả, nhưng cần theo dõi sát bởi bác sĩ chuyên khoa Sau tuần 28-32: Chống chỉ định tuyệt đối vì có thể gây:

• Đóng sớm ống động mạch (ductus arteriosus - ống dẫn máu quan trọng ở thai nhi) → gây suy tim thai nhi
• Dị tật thận thai nhi
• Giảm lượng nước ối (oligohydramnios) → ảnh hưởng phát triển phổi
• Tăng nguy cơ chảy máu khi sinh

Năm 2022, Ủy ban Thuốc của Vương quốc Anh đã khuyến cáo cập nhật cảnh báo về ibuprofen, yêu cầu phụ nữ mang thai không sử dụng sau tuần 20 nếu không có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ chuyên khoa. Aspirin: Liều cao (>100mg): Chống chỉ định tuyệt đối trong thai kỳ do nguy cơ:

• Chảy máu ở mẹ và thai nhi
• Bong nhau thai
• Thai chậm phát triển Liều thấp (75-150mg): Chỉ được dùng để phòng ngừa tiền sản giật (pre-eclampsia - tình trạng tăng huyết áp và protein niệu nguy hiểm trong thai kỳ) ở những thai phụ có yếu tố nguy cơ cao như:
• Tiền sử tiền sản giật lần mang thai trước
• Bệnh thận mạn tính
• Bệnh tự miễn
• Đái tháo đường type 1 hoặc 2
• Tăng huyết áp mạn tính

Việc sử dụng aspirin liều thấp phải được bác sĩ sản khoa chỉ định cụ thể, thường bắt đầu từ tuần thai 12-16 và dùng đến tuần 36. Codeine:

Codeine là thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid yếu (có nguồn gốc từ thuốc phiện), thường được phối hợp với paracetamol:

• Có thể dùng trong thai kỳ nhưng chỉ trong thời gian ngắn (không quá 3 ngày) và khi thật cần thiết
• Sử dụng kéo dài có thể gây:
  • Phụ thuộc thuốc ở mẹ
  • Phụ thuộc ở thai nhi
  • Trẻ sơ sinh có thể bị hội chứng cai thuốc sau sinh (khó thở, bồn chồn, khó bú)
• Chỉ dùng khi paracetamol đơn thuần không hiệu quả và phải có chỉ định của bác sĩ

Lưu ý về thuốc cảm cúm tổng hợp

Nhiều sản phẩm “thuốc cảm” trên thị trường là tổng hợp của nhiều thành phần:

• Paracetamol + Caffeine
• Paracetamol + Chlorpheniramine + Pseudoephedrine
• Paracetamol + Ibuprofen Mẹ bầu cần:
• Đọc kỹ thành phần trước khi mua bất kỳ loại thuốc nào
• Ưu tiên sản phẩm chứa paracetamol đơn thuần
• Tuyệt đối tránh các sản phẩm có chứa:
  • Ibuprofen (đặc biệt sau tuần 20)
  • Aspirin liều cao
  • Caffeine liều cao (>200mg/ngày)
  • Pseudoephedrine (thuốc thông mũi - có thể tăng huyết áp và giảm lưu lượng máu đến nhau thai)
• Hỏi ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào

5. Câu Hỏi Thường Gặp

Paracetamol có vượt qua được nhau thai không?

Có, paracetamol có thể đi qua nhau thai và đến thai nhi. Tuy nhiên, ở liều điều trị thông thường (500-1000mg) và thời gian ngắn (dưới 3 ngày), lượng thuốc này không gây hại cho thai nhi. Các nghiên cứu lớn đã theo dõi hàng triệu trường hợp và không tìm thấy bằng chứng về tác hại.

Đây cũng là lý do tại sao cần tuân thủ nguyên tắc “liều thấp nhất có hiệu quả, thời gian ngắn nhất cần thiết” - để giảm thiểu lượng thuốc đến thai nhi trong khi vẫn kiểm soát được triệu chứng của mẹ.

Dùng paracetamol vào giai đoạn nào của thai kỳ là an toàn nhất?

Paracetamol được đánh giá là tương đối an toàn ở cả 3 giai đoạn của thai kỳ khi dùng đúng liều lượng và thời gian: 3 tháng đầu (tuần 1-13):

• Là giai đoạn hình thành các cơ quan của thai nhi, nên đặc biệt thận trọng
• Chỉ dùng khi thật cần thiết (sốt cao trên 38.5°C, đau nhiều)
• Tuy nhiên, cần nhớ rằng sốt cao không được điều trị nguy hiểm hơn nhiều so với paracetamol 3 tháng giữa (tuần 14-27):
• Các cơ quan chính đã hình thành
• Có thể yên tâm hơn khi sử dụng
• Vẫn tuân thủ nguyên tắc liều thấp - thời gian ngắn 3 tháng cuối (tuần 28-40):
• Thai nhi đã phát triển hoàn chỉnh hầu hết các cơ quan
• Paracetamol vẫn an toàn
• Tránh sử dụng kéo dài (trên 3 ngày) gần ngày sinh

Nếu tôi đã dùng paracetamol nhiều lần trong thai kỳ, có nguy hiểm không?

Đừng quá lo lắng. Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng paracetamol trong thai kỳ rất phổ biến - có 46-65% phụ nữ mang thai trên thế giới sử dụng thuốc này. Các nghiên cứu lớn nhất và chất lượng cao nhất (như nghiên cứu JAMA 2024 với 2.48 triệu trẻ em) đã không tìm thấy bằng chứng về tác hại.

Tuy nhiên, nếu bạn đã dùng thường xuyên hoặc kéo dài (ví dụ: hơn 3 ngày liên tục, nhiều lần trong tháng), hãy:

• Thông báo với bác sĩ sản khoa trong lần khám tiếp theo
• Bác sĩ sẽ đánh giá và có kế hoạch theo dõi phù hợp
• Đừng ngừng thuốc đột ngột nếu vẫn đang cần thiết

Điều quan trọng nhất là từ bây giờ, hãy tuân thủ nguyên tắc sử dụng đúng cách.

Tôi đang cho con bú, có được dùng paracetamol không?

Có, paracetamol hoàn toàn an toàn khi cho con bú. Lượng thuốc đào thải qua sữa mẹ rất nhỏ (dưới 2% liều mẹ uống) và không gây hại cho trẻ. Đây vẫn là lựa chọn giảm đau, hạ sốt đầu tiên cho phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ.

Nghiên cứu đã theo dõi hàng ngàn trường hợp và không tìm thấy tác dụng phụ nào ở trẻ bú sữa mẹ có dùng paracetamol.

Thế nào được coi là “dùng quá liều” paracetamol?

Liều tối đa cho người lớn: 4000mg/ngày (tương đương 8 viên 500mg) Khuyến cáo cho phụ nữ mang thai: Nên giới hạn ở mức 3000mg/ngày (6 viên 500mg) để có biên an toàn rộng hơn Dấu hiệu dùng quá liều paracetamol:

Giai đoạn đầu (trong 24 giờ đầu):

• Buồn nôn, nôn
• Đổ mồ hôi nhiều
• Mệt mỏi, chán ăn
• Đau bụng

Giai đoạn sau (24-72 giờ):

• Đau bụng phải trên (vùng gan)
• Vàng da, vàng mắt
• Nước tiểu sẫm màu
• Xuất huyết Quá liều paracetamol rất nguy hiểm - có thể gây suy gan cấp tính dẫn đến tử vong. Nếu nghi ngờ dùng quá liều (uống hơn 4000mg trong 24 giờ, hoặc uống nhiều hơn 1000mg một lúc), cần đến bệnh viện ngay lập tức - ngay cả khi chưa có triệu chứng, vì độc tính gan có thể xảy ra muộn.

Có thuốc nào thay thế paracetamol an toàn hơn không?

Hiện tại, không có thuốc nào được đánh giá là an toàn hơn paracetamol để giảm đau và hạ sốt trong thai kỳ. Tất cả các lựa chọn khác đều có nguy cơ cao hơn:

• Ibuprofen: Nguy hiểm hơn nhiều, đặc biệt sau tuần 20 (có thể gây dị tật tim, thận)
• Aspirin: Chống chỉ định trừ liều thấp theo chỉ định đặc biệt
• Naproxen: Tương tự ibuprofen, chống chỉ định
• Codeine: Thuộc nhóm opioid, có nguy cơ phụ thuộc, chỉ dùng trường hợp đặc biệt

Đây chính là lý do WHO đưa paracetamol vào Danh sách Thuốc thiết yếu (Essential Medicines List) - đây là danh sách những loại thuốc quan trọng nhất, cần thiết nhất cho một hệ thống y tế, được chọn lọc dựa trên bằng chứng về hiệu quả, an toàn và tỷ lệ lợi ích/rủi ro.

Tại sao một số bài báo lại nói paracetamol gây tự kỷ?

Đây là sự hiểu lầm phổ biến xuất phát từ việc nhầm lẫn giữa hai khái niệm khoa học khác nhau: “Mối liên quan” (association): Hai điều xảy ra cùng nhau, nhưng không chứng minh cái này gây ra cái kia.

Ví dụ thực tế để dễ hiểu:

• Người mang ô thường xuất hiện khi trời mưa → Có “mối liên quan”
• Nhưng ô không gây ra mưa → Không có “quan hệ nhân quả”

Trường hợp paracetamol:

• Mẹ dùng paracetamol vì bị sốt do nhiễm trùng
• Chính nhiễm trùng và sốt cao mới có thể ảnh hưởng đến thai nhi
• Các nghiên cứu cũ không tách biệt được ảnh hưởng của bệnh lý nền (nhiễm trùng, sốt) và ảnh hưởng của thuốc “Quan hệ nhân quả” (causation): Chứng minh rõ ràng A gây ra B.
• Nghiên cứu JAMA 2024 với 2.48 triệu trẻ em đã sử dụng phương pháp so sánh anh chị em ruột - đây là phương pháp mạnh nhất để chứng minh quan hệ nhân quả
• Kết quả: Không có bằng chứng về quan hệ nhân quả

Các cơ quan y tế quốc tế (WHO, MHRA, RANZCOG, FIGO) đều khẳng định: Không có bằng chứng paracetamol GÂY RA tự kỷ.

Nếu sốt nhưng không muốn uống thuốc, có cách nào khác không?

Với sốt dưới 38.5°C, bạn có thể và nên thử các biện pháp không dùng thuốc trong 2-3 giờ:

• Chườm mát, lau người bằng nước ấm
• Uống nhiều nước
• Nghỉ ngơi, mặc quần áo mỏng
• Giữ phòng thoáng mát

Tuy nhiên, với sốt trên 38.5°C, bạn nên dùng paracetamol vì: Nguy cơ từ sốt cao không được điều trị rất lớn:

• Dị tật ống thần kinh (brain và spinal cord)
• Sứt môi, hở hàm ếch
• Dị tật tim bẩm sinh
• Sinh non
• Chậm phát triển thai nhi Nguy cơ từ paracetamol (khi dùng đúng cách):
• Các nghiên cứu lớn nhất không tìm thấy nguy cơ nào

Cân bằng lợi ích/rủi ro rõ ràng nghiêng về việc nên điều trị sốt cao bằng paracetamol.

MHRA nhấn mạnh: “Đau và sốt không được điều trị gây nguy cơ cho thai nhi, vì vậy điều quan trọng là thai phụ tiếp tục kiểm soát các triệu chứng này bằng thuốc được khuyến cáo.”

Điều quan trọng là đưa ra quyết định dựa trên bằng chứng khoa học và lời khuyên y khoa, chứ không phải dựa trên sự sợ hãi từ thông tin không chính xác.

Kết Luận

Sau tranh cãi về mối liên hệ giữa paracetamol và tự kỷ, các cơ quan y tế hàng đầu thế giới như WHO, MHRA, và các tổ chức sản khoa quốc tế đều khẳng định: paracetamol vẫn là lựa chọn an toàn nhất để giảm đau và hạ sốt cho phụ nữ mang thai. Nghiên cứu lớn nhất với 2.48 triệu trẻ em cho thấy không có bằng chứng về mối liên hệ nhân quả với tự kỷ khi kiểm soát đầy đủ các yếu tố gây nhiễu. Điều mẹ bầu cần nhớ:

Sử dụng paracetamol khi cần thiết (sốt trên 38.5°C, đau mức độ trung bình-nặng), ở liều thấp nhất có hiệu quả (bắt đầu với 500mg), trong thời gian ngắn nhất (không quá 3 ngày liên tục mà không có chỉ định bác sĩ).

Tuyệt đối không tự ý chuyển sang các thuốc khác như ibuprofen, aspirin, naproxen - những thuốc này có nguy cơ cao hơn nhiều đối với thai nhi.

Thử các biện pháp tự nhiên (nghỉ ngơi, uống nước, chườm mát) trước khi dùng thuốc, nhưng không trì hoãn điều trị khi thật cần thiết.

Luôn đọc kỹ thành phần thuốc, tránh các sản phẩm tổng hợp có caffeine, ibuprofen, hoặc các thành phần khác.

Thông báo với bác sĩ sản khoa về tất cả các loại thuốc bạn đã hoặc đang sử dụng. Nguy cơ từ đau và sốt cao không được điều trị trong thai kỳ LỚN HƠN NHIỀU so với nguy cơ từ paracetamol khi dùng đúng cách. Đây là kết luận dựa trên hàng thập kỷ nghiên cứu với hàng triệu ca thai kỳ trên toàn thế giới.

Hãy tin tưởng vào bằng chứng khoa học, lắng nghe lời khuyên từ các chuyên gia y tế, và đưa ra quyết định sáng suốt cho sức khỏe của bạn và em bé.

Tài liệu tham khảo

[1] Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA), UK. (2025). “Paracetamol and pregnancy - reminder that taking paracetamol during pregnancy remains safe.” Drug Safety Update, Volume 19, Issue 2, September 2025.

[2] World Health Organization (WHO). (2025). “WHO statement on autism-related issues.” 24 September 2025.

[3] International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO). (2025). “Paracetamol (acetaminophen) use during pregnancy and autism risk: evidence does not support causal association.” September 2025.

[4] National Health Service (NHS), UK. (2025). “Pregnancy, breastfeeding and fertility while taking paracetamol for adults.” https://www.nhs.uk/medicines/paracetamol-for-adults/

[5] Royal Australian and New Zealand College of Obstetricians and Gynaecologists (RANZCOG). (2025). “Paracetamol Use in Pregnancy Not Linked to Autism or ADHD.” 24 September 2025.

[6] Ahlqvist VH, et al. (2024). “Acetaminophen Use During Pregnancy and Children’s Risk of Autism, ADHD, and Intellectual Disability.” JAMA, 331(14):1205-1214. DOI: 10.1001/jama.2024.3783

[7] BMJ Group. (2025). “Existing evidence does not clearly link paracetamol use during pregnancy with autism or ADHD in children.” November 2025.

[8] Prada D, et al. (2025). “Evaluation of the evidence on acetaminophen use and neurodevelopmental disorders using the Navigation Guide methodology.” Environmental Health, 24:56. DOI: 10.1186/s12940-025-01208-0

[9] UK Commission on Human Medicines. (2022). “Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs): potential risks following prolonged use after 20 weeks of pregnancy.” MHRA Drug Safety Update.

[10] Damkier P, et al. (2025). “Acetaminophen in Pregnancy and Attention-Deficit and Hyperactivity Disorder and Autism Spectrum Disorder.” Obstetrics & Gynecology, 145(2):168-176.

[11] European Medicines Agency (EMA) - Pharmacovigilance Risk Assessment Committee (PRAC). (2019). “PRAC recommendations on signals adopted at the 12-15 March 2019 PRAC meeting.”

[12] US Food and Drug Administration (FDA). (2025). “FDA Responds to Evidence of Possible Association Between Autism and Acetaminophen Use During Pregnancy.” September 2025.

Chuyên đề Cảnh giác dược Tổng hợp từ các nguồn: WHO, MHRA (UK), NHS (UK), FIGO, RANZCOG, JAMA